1. Mình khởi nghiệp sản xuất kinh doanh dịch vụ một cái gì đó, có nên kêu gọi người quen ủng hộ mình hem? Nếu bạn có tư duy kinh doanh lớn, thì dứt khoát trả lời HEM. Nhiều bạn ngạc nhiên, nhưng đó là sự thật. Tư duy của tiểu thương xưa nay nên khi mình mở ra làm ăn buôn bán, khách hàng mình nghĩ đầu tiên là người quen, vì đó là tất cả những gì thuộc về quan hệ mà mình có. Ví dụ nói với bạn "tao mới mở quán bún bò, mày ghé ủng hộ nha", khoe bạn bè tao đông lắm, làm gì cũng có 500 anh em ủng hộ. Vì mình năn nỉ "ủng hộ" nên nó ghé. Nó ăn xong, mình không giảm giá thì kỳ, mình lấy tiền cũng kỳ, mà không lấy tiền thì cũng kỳ nốt.
Dưới góc độ người ủng hộ, họ sẽ nghĩ khác. Không đưa tiền cũng ngại, sẽ tìm cách dúi, ép chủ quán nhận , nhưng khi chủ lấy thì nó lại không vui, ra dắt xe đi về, tăm vẫn ngậm trên miệng và nói "mẹ cái thằng, bạn bè mà cũng lấy tiền". Nếu chủ quán không lấy tiền ư, nó nói trời ơi sao không lấy, ngại quá bữa sau tao không dám qua nữa. Đứa não phức tạp hơn nó còn nghĩ "nó làm chủ rồi, khinh không lấy tiền tao", "ghét cái thái độ", đi kể tùm lum. Mà cái thể loại văn học này thì nhiều vô kể. Cuối cùng phải làm sao cho vừa lòng người đây, người ơi? Đi làm từ thiện mà lấy tiền của người này, rồi đem cho người khác, kiểu quyên góp như các nghệ sĩ, thì trước sau cũng mang hoạ. Tự mình làm ra tiền, tự mình cho, chẳng phải giải trình ai.
2. TỐT NHẤT là KHÔNG KỂ, KHÔNG TÂM SỰ chuyện kinh doanh của mình cho người thân bạn bè, kể cả cha mẹ vợ chồng con cái. Đó không phải là cái để tâm sự chia sẻ, đặc biệt với người chưa làm ăn lớn bao giờ. Kể cho họ thì chỉ nghe lời khuyên tiêu cực. Họ quan tâm thì cám ơn, nói có gì kể sau. Việc làm ăn như việc quân vậy, đâu phải ai cũng biết việc quân mà bàn.
Còn làng giêng háng xòm (bỏ lộn dấu roài, đúng là hàng xóm láng giềng) thì tuyệt đối không tiết lộ chuyện làm ăn của mình. Họ sẽ tò mò qua hỏi, hoặc nghe ngóng thông tin, hỏi thăm thông tin của người này người kia. Ai muốn biết, kêu họ qua, nói ngồi xuống, giờ muốn biết thông tin gì, mình cung cấp cho chính xác. Có cần văn bản này nọ có đóng dấu đỏ không? Họ tò mò nhiều chuyện là do thiếu việc làm, không bận rộn, nhàn cư vi bất thiện. Mình tuyển họ vô làm công nhân cho mình đi, giao việc từ sáng tới khuya là hết thời gian. Một bạn ở Bắc Ninh từng khóc vì khởi nghiệp mà bị hàng xóm hỏi quá hỏi, gần đây nói "hết bị hỏi rồi, thằng Samsung nó mở nhà máy, nhận mấy người trong xóm vô làm, tăng ca này nọ tối mịt mới về, mệt lăn ra ngủ, không có thời gian hỏi nữa".
Những bạn làm sale, mới vô thấy bán khí thế, nhưng toàn cho người quen người nhà...thì đứa đó quá dở. Vì người thân của nó mua xong thì hết mối. Một số bạn tuyển nhân viên kinh doanh, thấy nó có quan hệ gia tộc nhiều, mừng quá mời vào, tuy nhiên nó bán xong cho ông chú bên Việt Teo, ông cậu bên Việt Tóp...thì hết biết bán cho ai, bèn nghỉ việc. Mình quảng bá, họ mua thì bán, nhưng nói rõ họ cũng NHƯ MỌI NGƯỜI MUA KHÁC. Tư duy "lý tính" này rất khó, nhưng nếu không có thì bạn khó làm ăn lớn được.
3. Nhớ thời bao cấp khó khăn, nhiều thầy cô giáo vừa đi dạy vừa bán cà rem. Có lần học trò nó làm toán sai, cô giáo cho nó 1 điểm, nó khóc nó nói, sao em mua cà rem của cô mà cô cho em có 1 điểm? Bữa sau em sẽ mua cà rem của bà Tư ngoài cổng trường cho cô biết mặt, I will let you know my face. Đấy, nó khổ thế thấy, nó là học trò, tự dưng biến thành khách hàng. Việc mua vì tình cảm hay cả nể sẽ không lâu dài, chưa kể là quan hệ công việc (dạy-học) sẽ không tốt do có business cà rem xen vào. Căn tin hay do vợ ông hiệu trưởng thầu, người ta tới ăn uống vì sợ ông hiệu trưởng, ổng rớt chức thì họ cũng không ghé ăn nữa. Quán nhậu của vợ chủ tịch xã chỉ mở cửa khi ông nhà còn đương chức, chứ ổng nghỉ hưu thì bà vợ chỉ ngồi đập ruồi cho qua ngày, không ai đến nhậu nữa đâu. Người xưa khuyên dạy, nếu chồng có chức có quyền, vợ con chỉ nên ở nhà tỉa hoa tỉa củ, đừng có tham lam mà kinh doanh trên quan hệ của chồng của cha. Trước mắt thì thuận lợi đó, nhưng ẩn chứa sự nguy hại khôn lường về sau.
Làm kinh doanh, cách xây dựng khách hàng đúng là phải tìm khách ổn định, tìm khách có nhu cầu. Việc mua hàng phải xuất phát từ NHU CẦU. Người ta không có nhu cầu thì TẠO NHU CẦU CHO NGƯỜI TA. Hãng xe Suzuki muốn bán xe ô tô cho Ấn Độ, họ đã viện trợ cho nước bạn xây dựng hệ thống chỗ đậu xe, rồi đường sá cao tốc nối các tỉnh, quảng cáo sự tiện lợi của ô tô trên tivi mỗi ngày, tạo ra nhu cầu mua xe. Suzuki hiện có thị phần rất lớn ở Ấn Độ. Mở bán cà phê, đối tượng chính sẽ là người chưa dùng cà phê, nói sao đó cho họ dùng, CHỨ KHÔNG PHẢI GIẬT MỐI CỦA HÃNG KHÁC.
Mấy lời nhắn nhủ cho các bạn mới khởi nghiệp. Tự xây dựng hệ thống khách mới toanh, rồi biến họ thành khách ruột, khách quen, bạn hàng, mua vì NHU CẦU PHẢI MUA chứ không vì QUAN HỆ, GIÚP ĐỠ, ỦNG HỘ. Làm ăn mà.
4. Đã chọn làm kinh tế, thì phải có năng lực tạo nhu cầu cho người khác, biến không thành có thì mới gọi là người có tài. Bán hàng xong, mình nhắn tin: "Cám ơn đã mua hàng, thanks for your order" chứ không nên nhắn "cám ơn đã ủng hộ, thanks for your support", thế giới không ai nhắn vậy.
2014
https://www.facebook.com/TonyBuoiSang/