1. Năm 2007, tui sang Hà Lan học 1 khoá ngắn hạn về nông nghiệp, qua nhà bạn chơi thấy cây táo rụng đầy gốc thì hái đem vô rửa sạch để trên bàn. Tui nói không phân không thuốc, trồng tự nhiên, mời mọi người ăn. Anh Maik bạn tui nói, oh, cái này không ăn được, nó không được trồng để ăn, có thể có vi khuẩn, có sâu, có nấm, chim trời mang đầy mầm bệnh. Táo để ăn phải trồng ở farm chuyên nghiệp, có quy trình nhật ký canh tác, cách ly thời gian sao cho hết phân hết thuốc, rồi rửa sục trong nước có pha hoá chất bảo quản như nước muối thuốc tím ô-zôn, có chiếu xạ để chết giòi bọ, có máy phân loại để loại bỏ trái xấu. Ai có tiền thì ăn trái cây hữu cơ, organic, phải dùng tay bọc màng từng trái từ lúc nhỏ, hoặc trong nhà kính kín mít, khi hái xong cũng phải sục rửa sạch sẽ, soi rọi từng trái, quy trình nghiêm ngặt, đắt gấp chục lần. Còn lại, mày thấy đó, cam táo lê đầy vườn, nhưng là để decor cho đẹp.
Sau sang Mỹ, Nhật, Israel, Ý..., đi trên đường phố, tui thấy những cây cam cây lựu sai quả nhưng không ai hái, tui hỏi thì họ nói khói xăng bay vào, nhiễm độc chì, không ăn được. Tui có nhiều bạn là những chủ farm lớn, họ nuôi gà làm thú cảnh, khi ăn thì vô siêu thị mua trứng mua gà đã tiệt trùng xếp trong khay chứ không có giết gà đãi khách. Nhiều nơi, thịt phải đông lạnh 1 thời gian đúng chuẩn mới được đem bán, họ cấm bán thịt nóng. Những con vật trong tự nhiên mang đầy mầm bệnh, do vậy thế hệ xưa tuổi thọ rất thấp, thời săn bắn hái lượm càng thấp, 60 đã là thọ. Bây giờ nước nào tuổi thọ người dân cũng bảy mấy, rõ ràng là do lợi ích của khoa học. Mấy trái cây vườn nhà, dơi chuột chim đến ăn, mà mấy con này có thể mang bao nhiêu vi khuẩn. Trứng gà còn lông còn phân, ham mua về nhét vô tủ lạnh thì thành ổ bệnh. Vi sinh vật nhiều chủng mới đã xuất hiện, khoa học chưa nhận biết kịp, do vậy, chỉ nên dùng hàng hoá đã xử lý bài bản. Nước máy đã lọc đã pha clo, an toàn hơn nhiều so với nước sông nước ngầm nước giếng nước ao hồ. Phát minh khoa học ra là để áp dụng cho cuộc sống tốt hơn. Qua VN tui đãi rau củ quả thịt cá, họ hỏi this is from nature or from farming, nghe from farming thì mới ăn. Tui thấy hợp lý.
2. Đầu những năm 2000, tui đang ở Hongkong. Hongkong lúc đó cũng như Việt Nam bây giờ, sau thời gian phát triển thì có một nhóm người chuyển sang cả ngày nói chuyện đạo lý như bảo vệ môi trường, nói không với nhựa, nói không với hoá chất, sống thuần tự nhiên, chữa bệnh cũng ngồi thiền cho khỏi chứ không uống thuốc. Họ đi làm cũng đi bộ vì nói không với xăng dầu. Tui vô nhóm này sinh hoạt vào chiều cuối tuần vì thấy hay hay. Nhưng thầy tui thì la tui, ổng nói mấy người này thuộc dạng a kind of extremism, 1 dạng cực đoan, do hiểu chưa tới. Nghe lời thầy nên tui lên hội xin nghỉ. Bữa đó, hội làm bánh để tới trung thu (tuần sau) thì đi tặng các viện dưỡng lão nghèo (bên đó có viện dưỡng lão cho người giàu, trả tiền như khách sạn bệnh viện 5 sao và viện dưỡng lão cho người nghèo, nhà nước và nhà hảo tâm tài trợ).
Đêm trung thu ở Hongkong vui lắm, nhất là khu Victoria Park. Về tắm rửa chuẩn bị ngủ thì ĐT ting ting, trưởng nhóm kêu đi họp khẩn (ở Hongkong người ta sống về đêm, có thể gặp nhau bất cứ lúc nào). Tui không đi vì không còn trong nhóm. Sáng hôm sau, lên công ty ngồi cà phê đọc báo thì thấy hình ảnh nhóm từ thiện này lên trang nhất, bánh trung thu của họ tặng gây ngộ độc hàng loạt, nhiều cụ già đi cấp cứu, một số nguy kịch, sau có tử vong. Sau điều tra mới biết là vì trong bánh do không bỏ chất bảo quản, không có chất gì có thể ức chế vi khuẩn, nấm mốc, nấm men. Đậu phộng nấu xong mà để cả tuần xong mới đem ăn, thường trong đó sẽ tự lên mốc gì độc lắm, nếu có chất bảo quản như Sorbic hay Benzoate thì mới ức chế được. Nguyên team từ thiện đó bị cảnh sát điều tra. Chiều đó, thầy tui chỉ nói vậy, tụi mày tưởng là thiện mà thật ra là ác, thiện không đúng chỗ, thiện sai phương pháp, ai hiểu biết nhỏ nhoi mà còn cực đoan thì hại mình hại người. Chất bảo quản thực phẩm, người ta phát minh ra là để sử dụng, miễn trong liều lượng theo quy định thì nó sẽ phân huỷ theo hạn sử dụng trên nhãn. Tức hết hạn thì chất bảo quản giảm xuống bằng 0, bắt đầu sinh khí, sinh nấm, sinh vi khuẩn. Tụi mày đừng có tào lao nữa. Có tặng người ta thì lấy loại bánh có nhãn mác bao bì, nhà máy này nọ. Handmade nếu mày tin thì mày tự ăn đi, đừng bán, đừng tặng, đừng có giết người. Đã ra thị trường, mua bán cho tặng người khác là phải đầy đủ chất bảo quản trong danh mục chuyên cho thực phẩm, tiệt trùng cẩn thận, có nhãn mác bao bì đăng ký công bố. Tới giờ, tui không ăn cái homemade handmade gì hết, chị nội trợ nào đó làm trong hẻm, có trách nhiệm gì đâu. Viết ra biết là cộng đồng người bán mấy cái này sẽ giận và phản đối, nhưng thực tế là vậy. Nếu đã bán ra thị trường, cần phải mở xưởng, chịu trách nhiệm pháp lý đàng hoàng.
* Mình cũng đến lúc có nhận thức mới. Ăn uống nên mua loại có đóng gói bao bì, có date sử dụng, có thương hiệu. Nông sản thì từ farm uy tín, phân phối trong các siêu thị hay cửa hàng lớn, có chuẩn VietGap GlobalGap, nguồn gốc truy xuất được. Nông nghiệp manh mún, nhỏ xíu, hộ gia đình sẽ từ từ không phù hợp nữa. Ai chuyên thì gom đất thành thửa lớn và làm lớn. Tiêu thụ nông sản thương mại sẽ giúp các farm mở rộng quy mô lên hướng hiện đại và chuyên nghiệp. Nhiều người sẽ rút lui khỏi nông nghiệp để dồn đất cho người khác làm nông nghiệp lớn. Xu thế phát triển nó như vậy, không khác được.
**Trồng trọt ở nước nhiệt đới ẩm thì sâu bướm nhiều, chuyện hữu cơ bắt sâu bằng tay là chuyện còn rất lâu nữa mới đại trà được. Cây táo của ông Kimura là chuyện hoang đường, cứ farm để tự nhiên thử xem, 1 đêm không còn 1 chiếc lá. Người Nhật người Bắc Âu tối giản hay hữu cơ này nọ là do họ đã phát triển quá rồi, XH họ đã lên tầm cao quá rồi, giàu có quá rồi. Mình trình độ phát triển thấp mà cũng bắt chước lối tối giản hay hữu cơ thì thành sơ sài xơ xác nghèo khổ. Bài học của Sri Lanca khi bắt chước hữu cơ trong khi GDP còn thấp, dẫn đến hàng hoá thiếu hụt, bất ổn XH.
*** Nuôi con này con kia để giết ăn vào đám giỗ hay lễ Tết, cũng đã đến lúc phải nghĩ lại, cầm dao thọc tiết cắt cổ con này con kia, để máu động vật chảy xuống đất giếng hay ao hồ, ruồi nhặng bu đen sẽ là nguồn lây lan dịch bệnh nguy hiểm. Nên có quy định giết thịt là phải vào lò mổ chuyên nghiệp, có kiểm soát kỹ máu và chất thải, rửa clorin khử trùng xong đóng hộp bảo quản lạnh đúng nhiệt độ an toàn. Ví dụ mật ong, chỉ nên ăn mật ong nuôi, mật rừng tự nhiên là ngôi nhà của bầy ong trong rừng, khai thác mật là phá tổ của nó. Cá biển bây giờ cũng vậy, phải có hướng nuôi biển thay vì đánh bắt. Loài người từ 1 tỷ lên 8 tỷ, phải có nhận thức khác chứ không thể "trời sinh voi sinh cỏ". Voi quá trời voi rồi mà đất dành cho cỏ càng ngày càng ít. Nên phải có nhận thức khác.
****Nếu đã chọn sống thuận tự nhiên, thì để cho tự nhiên được cân bằng, cá sông cá biển động vật hoang dã cây cỏ mọc hoang quyền được sống. Chứ sao lại lấy cây trồng vật nuôi trong tự nhiên để bản thân mình ăn uống mà bảo là thuận tự nhiên? Cái này là phá hoại tự nhiên đúng hơn. Muốn ăn gì, loài người trồng phải nuôi dạng farm lớn, xa dân cư, có ghi chép số liệu, nếu canh tác organic thì tốt, bán giá siêu đắt cho nhóm người giàu. Còn nếu sử dụng phân thuốc thì phải cách ly đúng ngày mới được mang ra thị trường. Nông sản thu hoạch phải vô packing house, có chiếu xạ diệt côn trùng bên trong, có sục rửa ô-zone hay thuốc tím trước khi đóng gói, có dán nhãn truy xuất nguồn gốc để chịu trách nhiệm pháp lý. Nông nghiệp của một nước công nghiệp phát triển nó vận hành như thế.