1. Xưa, Minh học giỏi và lanh lợi nên tìm được học bổng toàn phần đến Úc. Xong ĐH, Minh ở lại làm việc, đưa cô em gái sang học rồi cùng định cư luôn, sau đó Minh và em gái lấy quốc tịch, lập gia đình. Ba mẹ Minh, cô Xuân và chú Tiến là giáo viên tiếng Anh ở Việt Nam, đến khi nghỉ hưu thì bán nhà sang Úc ở với con. Trong khu dân cư Minh đang ở, người già làm quen với nhau thành một hội nhỏ, cô chú cũng góp mặt, không mấy khó khăn vì tiếng Anh tốt, chỉ có đi chơi thì không tham gia được. Người già ở khu cô chú ở, họ đạp xe mỗi ngày, sang các nước du lịch, leo núi và chèo thuyền, tích luỹ được nhiêu thì ráng tiêu xài trước khi chết chứ không có để lại cho con cháu, làm hỏng con cháu. Cô Xuân nói tiền thì cũng có nhưng đi không nổi, sao họ lớn tuổi hơn mình mà khoẻ thế không biết. Những người trên 80 tuổi, vẫn đạp xe băng băng trong rừng, vác ba lô đi khắp nơi. Tui nói, dạ sinh viên các ĐH, họ một buổi học, 1 buổi chạy rầm rập quanh campus, hay khi ở trong phòng cũng tự tập luyện khí thế. HS-SV luôn cân bằng việc học chữ và thể dục thể thao, "work-out" là cái "must do" trong daily to-do list, đó là lợi thế của giáo dục phương Tây, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore... vì sẽ tạo ra người có năng suất làm việc, làm nhanh, làm bền. Trong ba lô của người trẻ luôn có 1 bộ đồ thể thao và 1 cái khăn lau mồ hôi, họ lang thang vòng quanh thế giới với cái ba lô to đùng chứa đủ thứ ở trên lưng. Tuổi trẻ vận động nhiều nên tuổi già của họ rất chất lượng. Học sinh Nhật Bản hay Hàn Quốc học rất căng nhưng vận động cũng căng không kém, nên thanh niên họ dáng cao ráo, lưng thẳng.
Cô Xuân chú Tiến cả ngày chỉ ngồi ở nhà chờ con cháu về. Công việc xứ người, chỗ ở luôn tách lập với khu chỗ làm, lái xe trên đường rất lâu. Cô nấu cơm xong, ngồi lướt mạng mỏi mắt vợ chồng Minh mới về, cả nhà ăn xong thì ngủ chứ không kịp trò chuyện. Sau có em bé, Minh dọn đi chỗ khác, cuối tuần chở con cái sang chơi. Trong tuần, cô Xuân nói, từ thứ 2 đến thứ sáu là ngồi trên ghế salon đếm thời gian, coi tin tức ở VN, chỉ vui được 2 ngày thứ 7 chủ nhật. Lễ nào tụi nó đi du lịch thì chỉ ngồi buồn, ra vô không biết làm gì. Tui nói mình đi dạo cũng hay, cô chú nói lười, mệt, không quen đi. Du lịch không đi vì khó ngủ, ngồi máy bay lâu mỏi người. Tui thấy phía sau có cái vườn nhỏ nè, sao cô chú không trồng cái gì cho vui, chú Tiến nói dẹp, trồng phải chăm phải tưới, mệt. Từ nhỏ cô chú học hành chăm chỉ, chữ nghĩa rất ham, nhưng cái gì vận động là từ chối tham gia. Chỉ có ăn thì cô chú thấy thoải mái, chú Tiến hóm hỉnh kể vậy. Tủ lạnh đầy ắp, bạn bè tụ tập là ăn, gia đình gặp nhau là ăn, là cụng dzô dzô. Hỏi cô chú có hiến máo gì không, máo như xăng nhớt, để lâu không thay là nó gây nhức mỏi, giảm thọ. Cô chú nói không, không quen, không cho ai đâu.
2. Rồi cô chú trổ bệnh. Sáng đau trưa đau chiều nhức tối nhức. Thẻ xanh hộ chiếu Úc, xưa cô chú tìm cách có để đi nhiều nước miễn visa, giờ chẳng đi đâu nữa nên trở thành vô nghĩa. Nhà biệt thự sân vườn hoa cỏ rộng rãi như mong ước, giờ là gánh nặng vì phải dọn dẹp mỗi ngày, thuê cắt cỏ cũng tốn tiền. Kiến thức nhân loại, bài học làm người, kỹ năng làm giàu gì cô chú cũng chẳng muốn đọc nữa. Tiền bạc tích luỹ chỉ dùng để khám bệnh, Minh và cô em ban đầu xin nghỉ phép để đưa đi, sau hết phép nên cô chú tự xoay sở. Rồi giận rồi hờn, rồi xích mích. Mấy lần cô định về VN, nhưng sợ về thì nhớ con nhớ cháu bên này, rốt cục cả ngày sống trong phiền muộn. Bạn bè của cô Xuân và chú Tiến ở Việt Nam, những người đồng trang lứa từng kèn cựa với nhau, sáng tối chỉ biết ngồi cắm mặt học để tranh suất vào ĐH hay 1 chỗ làm khi xưa, giờ gọi điện với nhau kể lể, toàn nói chuyện bệnh và thuốc, bác sĩ và bệnh viện, bày mẹo này mẹo kia để bớt đau. Đi chùa cúng kính chỉ cầu xin sức khoẻ nhưng cũng chẳng có. Vẫn cứ đớn đau.
Tuổi trẻ ngại vận động, sợ đau cơ mỏi gân, thì tuổi già đau đớn, bệnh tật. Lúc nhấc tay nhấc chân lên không nổi thì mới tiếc, mới nghĩ "giá như..." nhưng đã muộn. Giờ ĐH dễ, ai muốn học là học, nên thay đổi quan điểm. Nếu phụ huynh VN vẫn cứ mải mê cho trẻ ngồi học chữ để thi cử, tranh suất vào ĐH công lập thì thế hệ sau càng ngày càng yếu ớt về thể lực, gánh nặng y tế XH sẽ khủng khiếp. Phải cân bằng, 1 buổi học chữ, 1 buổi vận động, để tạo thành thói quen cho người trẻ. Mô hình trường Hoàng Việt ở Tp Ban Mê hay trường chuyên Bắc Ninh là mô hình chuẩn vì HS chỉ phải học 1 buổi, được chơi thể thao 1 buổi. Trường có bể bơi, sân bóng lớn, sân trong nhà, nhà hát, công viên.... Trường chuẩn phải vậy. Kiến thức nhiều, kỹ năng tốt, chữ nghĩa bề bề mà thể lực kém thì vô nghĩa hết.
*** Những người còn trẻ, ngay bây giờ, hãy chuẩn bị cho tuổi già. Chuẩn bị cái gì thì tự hiểu. Tầm nhìn 100 năm, 50 năm, 30 năm....cho cá nhân mình. Sao để mình già, tự do độc lập, phong lưu tuyệt đỉnh, chẳng phụ thuộc ai. 90 tuổi chúng mình vẫn áo 2 dây quần sọt dây thun lỏng đi nhảy đầm ầm ầm nha, kéo vali đi khắp thế giới, đạp xe băng băng ở mọi cung đường.