Năm đó, tui đang đi học ở Mỹ thì tình cờ tìm thấy 1 công ty DL ở VN tổ chức đi Cuba, tui liên hệ mua landtour (tức mình tự gia nhập đoàn và tự rời đoàn, không tính vé máy bay). Xong tui bay đến Cancun của Mexico rồi theo đoàn sang Havana. Đoàn đông, cỡ ba mấy người, Cuba lúc đó là điểm mới.
Đường phố Havana như 1 triển lãm khổng lồ những kiến trúc Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, những chiếc xe hơi cổ thập niên 50-60. Do Mỹ cấm vận, Cuba tự sản xuất ra các phụ tùng thay thế bảo dưỡng nên bây giờ vẫn chạy tốt.
Cuba có tỷ lệ bác sĩ trên đầu dân nhất thế giới, họ xuất khẩu sang các nước nói tiếng Tây Ban Nha. Giới giàu có khắp nơi vẫn phì phèo những điếu Cohiba hảo hạng. Rum Cuba ngon ác liệt, một loại rượu làm từ mía đường vì đây là cường quốc mía. Điệu cha cha cha, tức 2 người đối diện, kẻ tiến người lui, điệu nhảy dễ học nhất, cũng là từ quốc đảo này.
Tui gặp 1 bà già trên phố, màn hình phẳng lì vẫn mặc áo 2 dây và bôi son, ngồi trên bệ cửa trước nhà hút thuốc. Thấy bà nói tiếng Anh với 1 nhóm du khách nước ngoài, nên tui tới hỏi bà hút vậy không sợ ảnh hưởng sức khoẻ à. Bà nói tao 80 tuổi rồi, sợ mẹ gì nữa, cười ha hả. Đang trò chuyện thì 1 ban nhạc xập xình đi tới, cất tiếng hát khàn đục nhưng phóng khoáng, bà lao ra nhảy. Các cụ ông khác cũng quăng cây gậy ba ton ra, tới 2 bên đi tới đi lui, nắm tay quay đầu với cụ bà. Tui cũng nhảy. Cha cha cha, cha chá cha chà chà chà...Đời sống họ nghèo mà thấy hạnh phúc, chất Mỹ la-tinh cuộn chảy trong người họ đầy chất nghệ sĩ. Tui thấy như nơi đây, chính xác là tim mình thuộc về. Thấy thân thuộc lắm.
Nhưng trong đoàn xuất hiện 1 nhóm người tiêu cực. Chê Cuba nóng, chê Cuba xấu, chê Cuba cũ, không có gì chơi. Tui kêu thử hút xì gà đi, nói hại sức khoẻ, không ngu. Tui kêu uống rum đi, nói rượu hại sức khoẻ, không ngu. Sao cái gì cũng "không ngu" vậy, sống "thọ" kiểu này khổ người thân nhen. Trong đầu họ nói vậy thì có nghĩa đã cho nhóm người hút thuốc hay uống rượu là ngu, trong đó có tui. Thôi đành lâu lâu có cơ hội "ngu" cho đời nó sảng khoái.
Vô quán bar nơi nhà văn Hemingway (tác giả Ông già và biển cả) thì nói không biết Hem Ming Uê là ông nào, vô nhìn nhìn xong ra đứng trước nói cái chỗ xấu òm cũng đưa tới. Tới bãi biển màu ngọc bích Valadero, không chịu nằm ở hồ bơi uống ly cocktail ngắm biển, cứ dáo dác đi tìm chỗ bán hải sản, mà chẳng có ai bưng đi bán, chê không bằng Phan Thiết Đồ Sơn. Tới giờ ăn là thấy cầm mì tôm ra vì món gì cũng chê hôi chê dở, nhưng vì mì tôm nó có chất gì đâu nên sau vài ngày là người sẽ thấy mệt. Internet chẳng có để lướt ĐT. Vài người bắt đầu phàn nàn. Rồi cảm xúc tiêu cực lây lan. Tui lảng tránh cho đỡ phiền, mà họ cứ tìm cách lôi kéo tui vô để càng đông chứng tỏ họ càng đúng.
Lúc chiều anh tài xế chạy nhầm đường, một anh khệnh khạng lên cầm micro nói. Nói, tôi thay mặt đoàn, nêu ý kiến. Chúng tôi đều là chủ DN lớn ở VN, bỏ số tiền 1 trăm triệu sang đây cũng không phải là nhỏ (nghe mâu thuẫn, chủ DN lớn gì lạ). Để lái xe chạy sai đường rất mất thì giờ, bố trí tài xế không biết đường là sao. Công ty đã lừa chúng tôi, quảng cáo tour nghe rất hay mà giờ thấy chả hay. Khách sạn không sang trọng, không ở khu trung tâm, bữa ăn không có nước mắm rau luộc phù hợp khẩu vị, chúng tôi về nước sẽ đăng bài bốc phốt, báo công an vào cuộc xem công ty có trốn thuế không, luật sư A là bạn tôi, nhà báo B cũng là bạn tôi, KOL C sẽ cho công ty này biết tay. Tiền đối với chúng tôi không quan trọng, nhưng xyz.... Nhóm tào lao nhao nhao phản ứng náo loạn cả xe, "trả lại tiền cho thượng đế đi, trả lại tiền cho thượng đế đi". Anh trưởng đoàn và chị hướng dẫn sợ hãi, lên xin lỗi ríu rít, mà cả nhóm hung hãn không tha. Thấy màu không yên, tui lên nói, 1 là cái anh gì nãy lên nói thay mặt đoàn, thì không đúng. Tui không có uỷ quyền cho ảnh nói, ảnh nói với tư cách cá nhân thì OK, nhưng không được nói thay mặt đoàn. Thứ 2 là cá nhân tui thấy, đã đi chơi là enjoy every moment, tận hưởng từng khoảnh khắc, vì có khi chẳng bao giờ quay lại nơi này nữa. Tài xế họ chạy sai không phải cố ý, họ cũng muốn về sớm với vợ với con. Nãy giờ đi lòng vòng, tui nhìn thấy nhiều cảnh mới lạ rất đẹp. Họ đang làm nhiệm vụ, đang ngồi trên xe mà chửi vầy là làm mất tinh thần của người ta, thấy không phù hợp thì về sau không sử dụng dịch vụ công ty này nữa, chứ đòi tiền lại thì như trẻ thơ, không giống con giáp nào. Nào có ai ép mình mua hàng, chính mình quyết định chứ ai lừa ai ở đây. Khi họ lấy tiền mà không tổ chức tour, tức không giao hàng, thì mới gọi là lừa. Hàng hoá du lịch là hàng hoá đặc biệt, cảm nhận ngon dở đẹp xấu không ai giống ai. Muốn ý kiến gì thì âm thầm gặp riêng, nói nhỏ tế nhị. Không được cầm micro lên nói trước đoàn, tuột cảm xúc tuột mood của người khác, phép lịch sự tối thiểu phải tôn trọng cảm nhận của người khác chứ đâu phải mình không thích là cố gắng lan toả cái cảm xúc tiêu cực đó. Cá nhân tui, chỉ là 1 nhân viên nhỏ bình thường chứ không phải chủ DN gì hết, nhưng vì biết ơn người ta đã tổ chức cho tui đi, cho tui cơ hội mở mang tầm mắt, ngày cuối tour, tui sẽ tặng thêm cho hướng dẫn 1 người vài trăm cúc (cúc là đồng tiền Cuba phát hành riêng cho người nước ngoài xài, khác với đồng Peso của dân họ xài, 1 cuc cao hơn 1 đô la Mỹ), riêng anh tài xế là nhiều hơn, công lao ảnh đưa tui đi đến nơi, về đến chốn, nắm trong tay sinh mạng mấy chục người. Tui xin nói trước vậy, nhờ chị hướng dẫn dịch lại để anh tài xế yên tâm lái nha. Các anh chị đều đã làm rất rất tốt, xin cảm ơn.
Nói xong tui đi xuống, đám kia nó nhìn tui nó ghét. Ghét thì kệ tụi mày chớ, tối tối tui vẫn "ngu" xún bar nhảy, uống rum say tít mù. Sáng sáng vẫn "ngu", vẫn dậy sớm hút xì gà rồi cười ha hả với người dân trên đường phố. Ăn cái gì cũng khen ngon, chơi cái gì cũng thấy hay, ngủ ở đâu cũng được. Cái gì cũng enjoy hết. Ai mà khen thì tui khen thêm, còn ai chê thì tui đứng lên khen, xưa giờ toàn vậy. Đi về là tui tip boa khí thế, phải tôn trọng sức lao động, người ta phục vụ mình mà. Dù là trả tiền nhưng có văn hoá thì sẽ thấy không đủ, nên phải cảm ơn, chứ không phải chỉ là đổi chác lạnh lùng. Cái gì cũng vậy, mua xong cũng cảm ơn. Cái gì mình nhận được (dù trả tiền) cũng cám ơn, không sai cũng xin lỗi. Các bạn làm theo tui đi, sẽ thấy đời vui.
Ngày cuối, khi gửi tiền tip, anh hướng dẫn Cuba nói như khóc, bảo đây là đoàn VN đầu tiên và cuối cùng của đời làm nghề. Tối nào team tao cũng phải bị lôi vô họp tới khuya vì có người đòi này đòi nọ, sao họ không tự thay đồ xuống phố vui chơi nhỉ, đi có mấy ngày mà dành hết trí tuệ cho việc đòi lại tiền nong? Chắc tao sẽ không nhận đi với đoàn VN nào nữa, complain ớn quá. Tui nói thông cảm, ráng cỡ chục năm nữa đi, tụi tao sẽ bớt tiếc tiền mà sống sang lên, chứ mới đói nghèo đi lên mà, cần thời gian.
*Các bạn ạ, đã có tiền để đi du lịch thì cũng không còn là chật vật với miếng ăn, đừng có vì mấy đồng mà làm khổ nhau nữa. Bản thân mình vừa khổ tâm vừa bần tiện vừa bất lương. Người ta bỏ công bỏ sức ra làm thì có quyền có lãi, mình đòi người ta miễn phí cho mình, phủ nhận công lao của người khác là mình rất tham lam. " Khách hàng là thượng đế" câu này có nghĩa, đã là thượng đế thì phải đứng ở trên cao nhìn xuống, toả khí chất sang trọng, không có nhao nhao lập group lập hội đòi quyền lợi, đăng bài bốc phốt này nọ. Thượng đế không có vậy.
** Mọi phàn nàn đều bắt nguồn từ tiếc tiền. Đã đi chơi là phải sang, hào sảng phóng khoáng lên. Nhiều lúc trong đời, mình sẽ chẳng bao giờ quay lại được chỗ đó nữa, nếu ai để cảm xúc "1 bước đi 1 bước nghĩ về tiền" nó lấn át, thì về già sẽ hối hận vì những khoảnh khắc tươi đẹp đã trôi qua.
***Người phàn nàn khó chịu bốc phốt làm lớn chuyện...là những người thuộc hệ tiêu cực, tìm cách tránh xa, chứ càng góp ý càng phân tích thì họ càng nổi điên lên. Vì vô tri nên họ chỉ nghĩ là họ đúng, còn ai cũng sai hết. Tránh voi chẳng xấu mặt nào, nếu mình làm ngành du lịch, mình nhận sai cho họ đúng họ sướng đi, họ đòi tiền thì trả lại. Họ làm ầm ĩ, dù nói tiền là chuyện nhỏ, nhưng thực chất cứ đưa tiền là xong. Hãy tìm người có văn hoá, biết xài tiền phóng khoáng, biết giá trị cao hơn giá cả, biến thành khách hàng của mình, kiếm tiền bù lại.
