Đầu những năm 2000, tui đang ở Hongkong miệt mài học việc. Hongkong lúc đó cũng như Việt Nam thời điểm này, sau thời gian phát triển thì có một nhóm người chuyển sang cả ngày nói chuyện đạo lý như bảo vệ môi trường, nói không với nhựa, nói không với hoá chất, sống thuần tự nhiên, chữa bệnh cũng tự ngồi thiền cho tự khỏi chứ không uống thuốc. Họ đi làm cũng đi bộ vì nói không với xăng dầu. Tui vô nhóm này sinh hoạt vào chiều cuối tuần vì thấy hay hay. Nhưng thầy tui thì la tui, ổng nói mấy người này thuộc dạng a kind of extremism, 1 dạng cực đoan, cái gì cũng có cái tốt, cái xấu, do hiểu chưa tới. Nghe lời thầy nên tui lên hội xin nghỉ. Bữa đó, hội làm bánh để tới trung thu (tuần sau) thì đi tặng các viện dưỡng lão nghèo (bên đó có viện dưỡng lão cho người giàu, trả tiền như khách sạn bệnh viện 5 sao và viện dưỡng lão cho người nghèo, nhà nước và nhà hảo tâm tài trợ), và gửi cho trẻ em những làng nghèo bên phía đại lục.
Đêm trung thu ở Hongkong vui nhộn lắm, nhất là khu Victoria Park. Về tắm rửa chuẩn bị ngủ thì ĐT ting ting, trưởng nhóm kêu đi họp khẩn (ở Hongkong người ta sống về đêm, có thể gặp nhau bất cứ lúc nào). Tui không đi vì không còn trong nhóm. Sáng hôm sau, lên công ty ngồi cà phê đọc báo thì thấy hình ảnh nhóm từ thiện này lên trang nhất, bánh trung thu của họ tặng gây ngộ độc hàng loạt, nhiều cụ già đi cấp cứu, một số nguy kịch, sau có tử vong. Các trẻ em ở làng bên đại lục cũng tiêu chảy, ói mửa, nhập viện. Sau điều tra mới biết là vì trong bánh do không bỏ chất bảo quản, không có chất gì có thể ức chế vi khuẩn, nấm mốc, nấm men. Đậu phộng nấu xong mà để cả tuần xong mới đem ăn, thường trong đó sẽ tự lên mốc gì độc lắm, nếu có chất bảo quản như Sorbic hay Benzoate thì mới ức chế được. Tui bần thần cả buổi, ngồi làm việc mà tay run run. Nguyên team từ thiện đó bị cảnh sát điều tra. Chiều đó, thầy tui chỉ nói vậy, tụi mày tưởng là thiện mà thật ra là ác, thiện không đúng chỗ, thiện sai phương pháp, ai hiểu biết nhỏ nhoi mà còn cực đoan thì hại mình hại người. Chất bảo quản thực phẩm, người ta phát minh ra là để sử dụng, miễn trong liều lượng hợp lý thì nó sẽ phân huỷ theo hạn sử dụng trên nhãn. Tức hết hạn thì chất bảo quản giảm xuống bằng 0, bắt đầu sinh khí, sinh nấm, sinh vi khuẩn. Tụi mày đừng có tào lao nữa. Có tặng người ta thì lấy loại bánh có nhãn mác bao bì, nhà máy này nọ. Handmade nếu mày tin thì mày tự ăn đi, đừng bán, đừng tặng. Đã ra thị trường, mua bán cho tặng người khác là phải đầy đủ chất bảo quản chuyên cho thực phẩm, tiệt trùng cẩn thận, có nhãn mác bao bì đăng ký công bố đàng hoàng. Tới giờ, tui không ăn cái homemade handmade gì hết, chị nào đó làm trong hẻm lúc nào ai biết, trách nhiệm gì ở đây. Trứng gà lông phân đầy đó mua về nhét vô tủ lạnh thì rước vi khuẩn vi rút cho các thức ăn khác.
2. Năm 2007, tui sang Hà Lan học nông nghiệp ngắn hạn, qua nhà bạn chơi thấy cây táo trước nhà đầy trái, rụng đầy gốc thì tui hái, đem vô rửa sạch để trên bàn, tui nói cái này ngon nhen, không phân không thuốc, trồng tự nhiên. Anh Maik bạn tui nói, oh, cái này không ăn được, nó không được trồng hay xử lý để ăn, có thể có vi khuẩn, có sâu, có nấm, chim trời mang mầm bệnh. Táo để ăn phải trồng ở farm, có quy trình nhật ký ghi chép việc sử dụng thuốc, dùng phân, cách ly thời gian sao cho hết phân hết thuốc, rồi rửa sục trong nước có pha hoá chất bảo quản, có chiếu xạ để chết giòi bọ, có máy phân loại để loại bỏ trái xấu. Còn ai giàu thì ăn trái cây hữu cơ, organic, phải dùng tay bọc màng từng trái từ lúc nhỏ, hoặc trong nhà kính kín mít, khi hái xong cũng phải rửa sạch sẽ, soi rọi từng trái, quy trình nghiêm ngặt, nhân công rất đông, giá đắt gấp chục lần. Còn lại, mày thấy đó, cam táo lê đầy vườn, ra nhiều trái decor cho đẹp, rụng cho đẹp, chứ không phải để ăn.
Sau sang Mỹ, Nhật, Israel, Ý..., đi trên đường phố, tui thấy những cây cam cây lựu sai quả nhưng không ai hái. Tui có nhiều bạn là những chủ farm lớn, họ nuôi gà là cho vui, khách tới không có bắt thịt, khi ăn thì vô siêu thị mua trứng mua gà đã tiệt trùng xếp trong khay. Những con vật trong tự nhiên họ cũng không ăn, họ nói trong tự nhiên như thế thì bao nhiêu vi khuẩn vi sinh mình không biết được, thế hệ xưa tuổi thọ rất thấp, thời săn bắn hái lượm càng thấp. Mấy trái cây vườn nhà, dơi chuột chim đến ăn, mà mấy con này có thể mang bao nhiêu vi rút vi khuẩn. Nên dùng hàng xử lý bài bản để an toàn. Phát minh khoa học ra là để áp dụng cho cuộc sống an toàn hơn, tốt đẹp hơn. Qua đây tui đãi, họ hỏi this is from nature or from farming, nghe from farming thì mới ăn. Tui thấy hợp lý.
* Mình cũng đến lúc nghĩ lại chuyện này. Ăn uống nên mua loại có đóng gói bao bì, có date sử dụng, có thương hiệu. Nông sản thì từ farm uy tín, phân phối trong các siêu thị hay cửa hàng lớn, có chuẩn VietGap GlobalGap, nguồn gốc truy xuất được. Nông nghiệp manh mún, nhỏ xíu, hộ gia đình sẽ từ từ không phù hợp nữa. Mật ong nuôi dễ, nên nuôi để ăn, tổ ong trên rừng là của hệ sinh thái, mình khai thác là triệt mất đường sống của nó, không hay.
Trồng trọt trong nhà thì không nên xịt thuốc sâu, vì nó không tốt cho người ở gần đó. Chỉ có các farm lớn, xa nơi dân cư thì mới áp dụng, dân đông đen ở đó mà làm nông nghiệp hữu cơ, chuyện hoang đường như sách Cách Mạng Cọng Rơm gì đó đã lừa được khối người tin là có thể áp dụng đại trà cho toàn nhân loại. Ai chuyên thì cho chuyên và làm lớn. Mổ thịt tự phát thì máu động vật sẽ ra nguồn nước rất nguy hiểm, nên để cái này cho các lò mổ chuyên nghiệp họ làm, có kiểm soát kỹ chất thải, rửa clorin xong đóng hộp bảo quản lạnh an toàn. Nuôi con này con kia để giết ăn vào đám giỗ hay lễ Tết, cũng đã đến lúc phải nghĩ lại, tốt nhất là để farm họ nuôi. Tiêu thụ nông sản thương mại sẽ giúp các farm mở rộng quy mô lên hướng hiện đại và chuyên nghiệp. Nhiều người sẽ rút lui khỏi nông nghiệp để dồn đất cho người khác làm nông nghiệp lớn như các nước.
Bớt ăn những thứ trong tự nhiên như thú rừng, cá sông, cá biển, tôm biển,.... muốn ăn con gì thì ấp nhân tạo rồi nuôi để làm thực phẩm, số lượng cỡ nào cũng được. Sẽ an toàn hơn cho mình và tốt cho môi trường.
* Nếu chọn sống thuận tự nhiên, thì để cho tự nhiên được sống, chứ sao lại lấy của tự nhiên để ăn để uống mà bảo là thuận tự nhiên được. Họ có nợ gì mình đâu. Mình ăn gì dùng gì thì tự trồng tự nuôi mà dùng.
** Với lại, sống phải cân bằng các quan điểm, đừng có thái cực, cực đoan. Như ở VN lúc này, cái cũ cái mới đan xen. Nhưng xã hội mình sẽ giàu có, phồn vinh, văn minh, VN sẽ thành 1 nước công nghiệp phát triển OECD, lúc đó, chúng ta sẽ dễ dàng tiếp nhận quan niệm mới.
